- Müteaddi fiil : Fâilin hadesi, mef’ulü bihe sirayet eder: نَصَرَ زَيْدٌ عَمْراً Zeyd, Amr’a yardım etti. (نَصَرَ yardım etti (kim) زَيْدٌ Zeyd,
- (kime) عَمْراً Amr’a) Hades, öncesi niyet sonrası hüküm olan bir fiildir. Bakınız : Âmiller sayfası, Fiil ve Unsurları
- Fâil : زَيْدٌ o fiildeki hades, kendisi ile kâim olan zat’tır (Fiili meydana getiren). Mef’ulü bih : عَمْراً Kendisine bir hades sirayet etmiş zat’tır (Fiili kabul edendir. Şayet (1) Mef’ulü bih olmaz ise, (2) Mef’ulü bih yardımı kabul etmez ise, (3) Fiilin kabul şartları oluşmaz ise (engellemeler, iletişim problemleri vb), hades meydana gelemez.
- 6.BAB’da : حَسِبَ زَيْدٌ عَمْراً فَاضِلاً Zeyd, Amr’ı faziletli bir kişi zannetti. ( حَسِبَ zannetti (kim) زَيْدٌ Zeyd, (kimi) عَمْراً Amr’ı (ne zannetti) فَاضِلاً faziletli bir kişi.)
- Zann fiilleri, iki meful alır. ŞAZ olan (حَسِبَ) ve (نَعِمَ) ve (يَئِسَ) ve (بَئِسَ) dört fiilin bu BAB’dan gelmesi caiz ise de, 4.BAB’dan gelmeleri daha fasihdir.
- Sülasi Mücerred Müteaddi Fiillerin BAB’lara göre sakladıkları anlamları araştırmak için aşağıdaki tablo hazırlandı. Müteaddi fiilin eseri, fâilden mefule geçer. Bakmak, söylemek gibi.
Sülasi Mücerred Müteaddi Fiil | 6.Bab | 5.Bab | 4.Bab | 3.Bab | 2.Bab | 1.Bab |
Zannetti | Bildi | Açtı | Vurdu | Yardım etti | ||
Mazi | حَسِبَ | YOK | عَلِمَ | فَتَحَ | ضَرَبَ | نَصَرَ |
Muzari | يَحْسِبُ | يَعْلَمُ | يَفْتَحُ | يَضْرِبُ | يَنْصُورُ | |
Emri Gâib | 2.Bab gibi | 3.Bab gibi | لِيَفْتَحْ | لِيَضْرِبْ | لِيَنْصُرْ | |
Nehy Gâib | 2.Bab gibi | 3.Bab gibi | لاَ يَفْتَحْ | لاَ يَضْرِبْ | لاَ يَنْصُرْ | |
Emri Hazır | 2.Bab gibi | 3.Bab gibi | اِفْتَحْ | اِضْرِبْ | اُونْصُرْ | |
Nehy Hazır | 2.Bab gibi | 3.Bab gibi | لاَ تَفْتَحْ | لاَ تَضْرِبْ | لاَ تَنْصُرْ | |
İsmi Fâil | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | نَاصِرٌ | |
İsmi Meful | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | مَنْصُورٌ | |
İsmi Mensub | حِسْبَانِىٌّ | عِلْمِىٌّ | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | نَصْرِىٌّ | |
İsmi Tafdil | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | اَنْصَرُ | |
Mubalagalı İ.F | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | نَصَّارٌ | |
M.Binai Merre | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | نَصْرَةٌ | |
M.Binai Nevi | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | نِصْرَةٌ | |
Mimsiz Masdar | حِسَابٌ | عِلْمٌ | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | نَصْرٌ | |
Masdar Mimi | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | مَنْصَرٌ | |
İsmi Tasgir | حُسَيِّبٌ | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | 1.Bab gibi | نُصَيْرٌ |